Beskidzki Szlak Bacówek - Beskidy i Śląsk Cieszyński

Beskidzki Szlak Bacówek to propozycja spędzenia wolnego czasu na wędrówce czy spacerze po miejscach związanymi z wypasem owiec, przez łąki, polany śródleśne czy przez hale grzbietów górskich.

Tradycyjne pasterstwo prowadzone jest w Beskidzie Śląskim i Żywieckim nieprzerwanie od XVI w. Jest dziedzictwem kulturowym pasterzy wołoskich, którzy umiejętność prowadzenia górskiego wypasu owiec i wytwarzania serów podpuszczkowych rozpowszechnili w całych polskich Karpatach.
Łąki górskie to także możliwość podziwiania krajobrazu kulturowego związanego z pasterstwem. Trzeba wiedzieć, ze krajobraz ten kształtowany był przez setki lat. Każda więc hala jest poniekąd naszą „zabytkową starówką” zbudowaną i ukształtowaną przez pasterzy i trwają tak niekiedy już przez 500 lat!

Bacówka jest swoistym centrum życia pasterskiego w czasie wypasu. Często usytuowana w miejscach odległych i niedostępnych, służy pasterzom jako schron osłaniający go w czasie niekorzystnych warunków atmosferycznych i do przenocowania. Tu pasterz mieszka, kiedy pasie owce. Niekiedy przez tydzień, albo dwa czy nawet miesiąc, potem przenosi się do innej bacówki.
Ale są też bacówki funkcjonujące przez cały sezon i służące jako miejsce wyrobu sera. Wtedy bacówka służy tylko bacy, to jego warsztat produkcyjny.

Obecnie trwają prace nad wpisem bacowania jako profesji na listę niematerialnego dziedzictwa kultury. Warto wejść w świat na peryferiach, odwiedzić bacę, skosztować oszczypka.

Data dodania: 10.06.2020

Magdalena

Obiekty na szlaku

Bacówka na Hali Boraczej w Żabnicy

Żabnica

Adam Gruszka został bacą, kiedy nikt już nie chciał hodować owiec, a ostatnie stado wypasane przez bacę Strzałkę na Prusowie wraz z ostatnim łossodem przestało istnieć. Był rok 2001. Wnuk bacy Andrzeja Krzusa postanowił, że nie dopuści do zaginięcia tradycji swoich przodków. Nabył owce i ogłosił we wsi, że teraz on będzie kultywował to starodawne zajęcie...

Bacówka u Boru w Jeleśni

Jeleśnia

Bacówka znajduje się w Jeleśni u Borów. Bacuje tam Piotr Chrząszcz z Beskidka w Koszarawie. Wypasa on okoliczne pastwiska. Wędrując po górach ze swoim kierdelem, dociera na odległe Klekociny, Halę Kamińskiego, Kubulkową, Janoszkową i Beskidek. Jako jedyny w gminie posiada certyfikat na wyrób oscypka i redykołek.

Bacówka Watówki Krzyżówki w Jeleśni

Krzyżówki

Były czasy, kiedy Beskidy tętniły życiem. Na polanach i halach górskich pasły się tysiące owiec, kóz i krów. Wśród leśnej ciszy rozlegał się głos trombit i fujarek pasterskich. Topory we wprawnych rękach górali waliły lasy, by wyrwać puszczy kawałek lasu pod uprawę...

Bacówka przy granicy Glinne 809 m n.p.m. w Korbielowie

Korbielów

To najbardziej znana bacówka w rejonie Korbielowa położona przy samej granicy ze Słowacją. To tutaj na polanie odbywa się od kilkunastu lat wiosenny Redyk w Korbielowie. Miejsce traktowane jest przez baców jako tzw. "spodki", czyli tereny wypasane przez owce przed właściwym wyruszeniem na hale położone wysoko w górach. W XV w., kiedy w dolinie Soły i Koszarawy królowała puszcza karpacka, a dziewicze lasy nie były jeszcze tknięte ręką ludzką pojawili się Wołosi...

Bacówka na Królowej w Soblówce

Soblówka

Położona powyżej potoku Cicha, który swój początek bierze ze źródeł pod granicą ze Słowacją spod Przełęczy Przysłop. U podnóża Wielkiej Rycerzowej. Tereny znane już w XV wieku, gdyż tędy przebiegał szlak handlowy do Wiednia prowadzący przez Przełęcz Przysłop, Starą Bystricę i Żylinę...

Bacówka na Ochodzitej w Koniakowie

Koniaków

Ochodzita to bezleśna góra o kopulastym kształcie w Beskidzie Śląskim wznosząca się w głównym grzbiecie karpackim na terenie Koniakowa. Stoki w większości wykorzystywane są dziś już tylko jako pastwiska dla owiec...

Bacówka na Złotym Groniu w Istebnej

Istebna

Ta niewysoka góra niegdyś pokryta puszczą karpacką, jak całe Beskidy, została prawie całkowicie ogołocona z lasów przez pierwszych osadników Istebnej, którzy najpierw wypasali tu swoje owce, a następnie osiedlili się na jej południowych stokach...

Bacówka "Pod Złotym Groniem" na Groniczkach w Istebnej-Wywozie

Istebna

Położona nad rozległymi łąkami Groniczków, bacówka we Wywozie służy nie tylko wypasającym owce, ale pełni też funkcję edukacyjną, dzięki niej poza wiedzą na temat życia pasterzy – sałaszników możemy się dowiedzieć wszystkiego na temat muzyki pasterskiej...

Bacówka na Górze Bucze w Górkach Wielkich

Górki Wielkie

Wypas owiec na łąkach góry Bucze ma długą tradycję. Pogórze zazwyczaj użytkowane było rolniczo, jednak bardziej niedostępne wzniesienia wypasane były przez bydło i owce...

Bacówka na polanie Szarówka na Wielkim Cisowym w Brennej

Brenna

Typowa polana śródleśna zlokalizowana w grzbiecie Wielkiego Cisowego (878 m n.p.m.). Było tu kiedyś siedlisko przysiółku Brennej o tej samej nazwie. Dziś po stojących tu domach pozostały ledwie ślady kamiennych podmurówek i ostatnie drzewa owocowe oraz sadzone przy domostwach lipy...

Bacówka na polanie Bukowy Groń w Brennej

Brenna

Polana na Bukowym Groniu jest częścią Brennej, na której prowadzona jest działalność pasterska. Mieszkali tu głównie rolnicy przybyli ze Śląska i Wołosi – wędrowny lud pasterki, który przyniósł ze sobą stada kóz i owiec, dostarczających mleka, sera, mięsa i wełny. Wypasowi tutaj sprzyjały zielone polany powstałe w efekcie karczowania lasów, natomiast nie zachęcały: górzysty teren i nieurodzajna gleba.

Bacówka na polanie Skałka na Trzech Kopcach w Brennej

Brenna

Skałka to urocza polana pasterska położona na południowym stoku Trzech Kopców. Tutaj organizowany jest coroczny Redyk czyli wypas na groniu. Tradycyjnie rozpoczynał się w maju, kiedy to górale wychodzili z bydłem wałaskim na hale i zakładali sałasze, budowali koszory. Kończył się on we wrześniu, najczęściej na św. Michała, gdy wracano z bydłem do doliny. Coroczny redyk ma przybliżyć mieszkańcom oraz turystom tradycje szałaśnicze górali beskidzkich.

Bacówka Malinka w Brennej

Brenna

Bacówka w formie archaicznej beskidzkiej koliby położona jest w gospodarstwie na wysokości 700 m n.p.m. Prowadzona tu gazdówka agroturystyczna pozwala odpocząć z dala od ruchliwej drogi (ok. 1300 m n.p.m.) co zapewnia ciszę i spokój.

Bacówka na Hali Jaworowej (Kotarz) w Brennej

Brenna

Położona pod szczytem Kotarza (974 m n.p.m.) długa rozłożysta polana, charakterystyczna dla tradycyjnej kultury pasterskiej górali beskidzkich i stanowiąca w przeszłości żywy przez kilka wieków ośrodek sałasznictwa...

Bacówka na Stecówce w Istebnej

Istebna

Tutaj, w 2004 r. po kilkudziesięciu latach przerwy zorganizowany został obrzęd miyszanio owiec. Od tego czasu na okolicznych łąkach i pastwiskach wypasane są owce w tradycji sałaszniczej. Oznacza to, że w jednym kierdlu wypasane są owce pochodzące z wielu gospodarstw, których gazdowie swoje owce zaprowadzają do baczy organizującego wypas.

Bacówka na Cieńkowie Postrzednim w Wiśle

Wisła

Dawna wieś góralska była samowystarczalna. Wszystkie potrzebne do życia przedmioty i żywność wykonywano na wsi. Owca w ówczesnych czasach była cudownym, uniwersalnym zwierzęciem, które ubierało i karmiło. Wełnę przetwarzano w wiejskich warsztatach tkackich i na kołowrotkach. Zaś mleko i mięso służyło ku pożywieniu.

Bacówka Sopki Stopki w Cięcinie

Cięcina

Gospodarstwo Sopki Stopki posiada tradycyjną drewnianą bacówkę, w której wytwarzane są prawdziwe owcze sery. Wszystkie produkty robione są ręcznie według dawnych receptur, co wymaga czasu i dokładności. Głównym serowarem jest Stanisław Słowik, najstarszy baca w Cięcinie.

Bacówka na przełęczy Przegibek w Rycerce Górnej

Rycerka Górna

Bacówka na przełęczy Przegibek w gminie Rajcza położona w pobliżu schroniska na Przegibku, w sąsiedztwie szlaku czerwonego prowadzącego ze Zwardonia do Rycerki.

Bacówka na Polanie Bukowina w Żabnicy

Żabnica

Bacówka położona w Żabnicy gmina Węgierska Górka na Polanie Bukowina znajduje się przy drodze dostępnej dla samochodów. W pobliżu znajdziemy szlaki rowerowe i szlak czerwony prowadzący na popularną wśród turystów Rysiankę.

Bacówka w Kamesznicy

Kamesznica

Bacówka w Kamesznicy położona jest przy popularnym żółtym szlaku prowadzącym z Kamesznicy na Baranią Górę.

Bacówka na Starym Groniu w Brennej

Brenna

Bacówka na Starym Groniu w gminie Brenna, zlokalizowana jest w bezpośrednim sąsiedztwie wieży widokowej, przy popularnym czarnym szlaku prowadzącym z Brennej na Przełęcz Salmopolską w Szczyrku. Bacówka poza zimą jest otwarta i dostępna dla turystów jako schronienie.

Bacówka na Hali Pietraszonka

Istebna

Pietraszonka to rozległa polana w Beskidzie Śląskim w gminie Istebna, w powiecie cieszyńskim. Położona jest na opadającym na południe w stronę Doliny Olzy zboczu grzbietu biegnącego od Karolówki do Kubalonki.

Bacówka na Hali Grabka w Jaworzu

Jaworze

Hala Grabka położona jest w gminie Jaworze w powiecie bielskim, w dolinie Potoku Jasionka Beskidzie Śląskim. Obecnie na powierzchni wszystkich polan w okolicznym kompleksie hal (w obrębie Góry Bucze i w przysiółku Grabka) wypasane jest stado 60 owiec.

Bacówka na Hali Skrzyczeńskiej w Szczyrku

Szczyrk

Hala Skrzyczeńska znajduje się w Szczyrku, w powiecie bielskim. Geograficznie obszar ten zaliczany jest do Beskidu Śląskiego. Znajduje się tam kompleks polan, z których część leży w Brennej Węgierski, natomiast pozostałe w Szczyrku, na stokach Wierchu Pośredniego.

Bacówka na Hali Przysłop Potócki

Rycerka Górna

Hala Przysłop Potócki znajduje się w gminie Rajcza, w powiecie żywieckim. Położona jest na przełęczy o tej samej nazwie (Przysłop Potócki), pomiędzy szczytami Bendoszki Wielkiej i Praszywki Wielkiej w Beskidzie Żywieckim. Hala rozpościera się w układzie południkowym – od zboczy Praszywki w dół w stronę przełęczy.

Bacówka "za Kościołem" w Przybędzy

Przybędza

Bacówka Państwa Krystyny i Grzegorza Chmielów z Przybędzy, to miejsce łatwo dostępne. Bacówka jest praktycznie cały czas czynna, z możliwością zakupu serów owczych.

Platforma widokowa na Dużym Rachowcu w Zwardoniu

Zwardoń

Platforma widokowa zlokalizowana na Rachowcu na wysokości 954 m.n.p.m przy szlaku czerwonym prowadzącym z Rycerki na Wielką Raczę, Przegibek i Halę Rycerzową. W pobliżu znajduje się górna stacja wyciągu narciarskiego.

Platforma widokowa na Starym Groniu w Brennej

Brenna

Platforma widokowa na Starym Groniu w gminie Brenna zlokalizowana jest przy czarnym szlaku prowadzącym z Brennej na Przełęcz Salmopolską. Możliwe jest także dojście zielonym szlakiem z Brennej Leśnicy i żółtym szlakiem Utopca prowadzącym z Brennej Hołcyny na wiślańskie Trzy Kopce.

Pogoda

Katowice